‘या’ ठिकाणी मानवी चेहऱ्याच्या गणरायाची होते पूजा, घ्या बाप्पाचं दर्शन

Ganesh Temple : भारताच्या सांस्कृतिक आणि आध्यात्मिक वारशात मंदिरांना एक विशेष स्थान आहे. प्रत्येक मंदिराची स्वतःची कथा, इतिहास आणि श्रद्धेशी संबंधित महत्त्व आहे. यापैकी एक म्हणजे तामिळनाडूच्या तिरुवरुर जिल्ह्यात असलेले आदि विनायक मंदिर. जे त्याच्या अद्वितीय वैशिष्ट्यासाठी जगभर प्रसिद्ध आहे. येथे भगवान गणेशाची पूजा त्यांच्या परिचित हत्तीमुखी स्वरूपात नाही तर मानवी चेहऱ्याच्या स्वरूपात केली जाते. हे मंदिर केवळ भक्तांसाठी श्रद्धेचे केंद्र नाही तर पौराणिक कथा आणि ऐतिहासिक महत्त्वाचे जिवंत प्रतीक आहे.

तामिळनाडूतील तिलाथर्पणपुरी जवळील आदि विनायक मंदिर हे 7 व्या शतकातील एक प्राचीन मंदिर आहे. तामिळनाडूतील सर्वात जुन्या आणि पवित्र मंदिरांमध्ये त्याची गणना केली जाते. मंदिरात स्थापित भगवान गणेशाची 5 फूट उंच मूर्ती ग्रॅनाइट दगडापासून बनलेली आहे, जी त्याच्या कारागिरी आणि आध्यात्मिक आभासाठी ओळखली जाते. या मूर्तीमध्ये भगवान गणेशाची पूजा ‘नरमुख विनायक’ म्हणून केली जाते. ज्याचा अर्थ ‘मानवी चेहरा असलेला गणपती’ असा होतो.

मंदिरांचं वेगळेपण

या मंदिरात स्थापित केलेल्या मूर्तीची सर्वात मोठी खासियत म्हणजे त्यात गणेशाचा चेहरा मानवासारखा आहे, जो त्याच्या पारंपारिक हत्तीसारख्या चेहऱ्यापेक्षा पूर्णपणे वेगळा आहे. मूर्तीमध्ये, गणेशाच्या कंबरेला नागभरणम (सर्पाचे अलंकार) आहे, जे त्याच्या दैवी शक्ती आणि संरक्षणाचे प्रतीक आहे. त्याच्या एका हातात कुऱ्हाड किंवा कुऱ्हाड आहे, जी जीवनातील अडथळे आणि अनावश्यक इच्छा नष्ट करण्याचे प्रतीक आहे.

(हे पण वाचा – कोकणात गौराईला का दाखवला जातो मांसाहाराचा नैवेद्य? काय आहे यामागचं शास्त्र?) 

दुसरीकडे मोदक, भाविकांसाठी आनंद आणि समृद्धीचे प्रतीक. याशिवाय, मूर्तीतील दोरी अडचणींपासून मुक्ततेचे प्रतीक आहे. कमळ आत्म-ज्ञान, शुद्धता आणि आध्यात्मिक वाढीचे प्रतीक आहे. मंदिराचे शांत आणि सौम्य वातावरण भाविकांना आध्यात्मिक सांत्वन देते. मंदिराभोवतीचे नैसर्गिक सौंदर्य आणि नदीकाठ ते आणखी आकर्षक बनवते.

गणरायाचा जन्म कसा झाला? 

पौराणिक कथेनुसार, भगवान गणेशाचा जन्म देवी पार्वतीच्या अपार प्रेमाने आणि मातृप्रेमाने झाला होता. एकदा माता पार्वती स्नान करण्याची तयारी करत असताना, तिने तिच्या शरीरावर हळदीच्या लेपपासून एक पुतळा बनवला आणि त्यात प्राण फुंकला. त्यावेळी भगवान शिव कैलास पर्वतावर ध्यानात मग्न होते. माता पार्वतीने गणेशाला दरवाजावर पहारा देण्याचे आदेश दिले जेणेकरून कोणीही आत येऊ नये.

जेव्हा भगवान शिव तिथे पोहोचले तेव्हा गणेशाने त्याला थांबवले कारण तो त्याच्या वडिलांना ओळखू शकला नाही. संतापून भगवान शिवाने गणेशाचे डोके कापले. जेव्हा माता पार्वतीला हे कळले तेव्हा ती अत्यंत दुःखी आणि संतप्त झाली. ती तिच्या क्रोधाने सृष्टीचा नाश करण्यासाठी गेली. हे पाहून भगवान शिवाला त्याची चूक कळली.

तिने ताबडतोब देवांना उत्तर दिशेला सापडलेल्या पहिल्या प्राण्याचे डोके आणण्यास सांगितले. यावर, भगवान विष्णू स्वतः एका प्राण्याचे डोके घेण्यासाठी पृथ्वीवर गेले. त्यांना प्रथम एक हत्ती दिसला. तो त्याचे डोके घेऊन आला, जे भगवान शिवने गणेशाच्या धडाशी जोडले आणि भगवान गणेश याने पुन्हा जिवंत झाले.

या घटनेनंतर, गणेशाची पूजा गजानन किंवा गजमुख म्हणून केली जाऊ लागली, परंतु आदि विनायक मंदिरातील त्यांची मानवी मुखाची मूर्ती गजमुख मिळण्यापूर्वी त्यांचे स्वरूप मानवासारखे होते या श्रद्धेचे प्रतिबिंब आहे. म्हणूनच या मंदिरात त्यांची या दुर्मिळ आणि अद्वितीय स्वरूपात पूजा केली जाते.

गणेशाचे शिर झाटले 

पौराणिक मान्यतेनुसार, जेव्हा भगवान शिव यांनी गणेशाचे शिर कापले तेव्हा ते उत्तराखंडमधील एका ठिकाणी पडले. हे ठिकाण आज पाताळ भुवनेश्वर गुहा म्हणून ओळखले जाते. ही गुहा आदि शंकराचार्य यांनी शोधली होती. येथे गणेशाची पूजा ‘आदि गणेश’ म्हणून केली जाते. भक्तांचा असा विश्वास आहे की भगवान शिव या गुहेत त्यांच्या एका रूपात उपस्थित राहतात आणि त्यांच्या मुलाच्या कापलेल्या डोक्याचे रक्षण करतात.

पाताळ भुवनेश्वर गुहा त्याच्या रहस्यमय स्वरूपासाठी आणि नैसर्गिक रचनेसाठी देखील प्रसिद्ध आहे. ही गुहा भक्त आणि पर्यटकांसाठी एक महत्त्वाचे तीर्थस्थळ आहे. जिथे गणेशाची प्राचीन मूर्ती आणि इतर देवतांच्या आकृत्या पाहता येतात.

पूर्वजांना शांती मिळते

आदि विनायक मंदिराचे आणखी एक महत्त्व म्हणजे ते पूर्वजांच्या शांतीसाठी एक प्रमुख उपासना केंद्र आहे. पौराणिक कथेनुसार, भगवान राम यांनी त्यांच्या पूर्वजांच्या आत्म्याच्या शांतीसाठी या मंदिरात पूजा केली. त्या दिवसापासून ते तिलतर्पणपुरी म्हणूनही ओळखले जाते. ‘तिलतर्पण’ या शब्दाचा अर्थ पूर्वजांना समर्पित आणि ‘पुरी’ म्हणजे शहर.