कडक उन्हात शूट केले होते ‘जब तक है जान’: ‘शोले’मध्ये छोटी भूमिका करायला का तयार झाल्या हेमा मालिनी? जाणून घ्या

पाच दशकांनंतरही, ‘शोले’ या प्रतिष्ठित चित्रपटाची लोकांमध्ये अजूनही चर्चा आहे. चित्रपटातील लहान-मोठी पात्रे आणि त्यांचे संवाद प्रसिद्ध आहेतच, पण त्यात काम करणाऱ्या कलाकारांच्याही स्वतःच्या मनोरंजक कथा आहेत. आज ‘शोले’ चित्रपटाच्या प्रदर्शनाला ५० वर्षे पूर्ण झाली आहेत.

‘शोले’ हा चित्रपट दोन गुन्हेगार वीरू (धर्मेंद्र) आणि जय (अमिताभ बच्चन) यांची कथा आहे, ज्यांना एक निवृत्त पोलिस अधिकारी (संजीव कुमार) दरोडेखोर गब्बर सिंग (अमजद खान) याला पकडण्यासाठी बोलावतो. चित्रपटात हेमा मालिनीने बसंतीची भूमिका केली होती तर जया बच्चनने राधाची भूमिका केली होती. अलीकडेच हेमा मालिनीने दैनिक भास्करशी झालेल्या संभाषणात चित्रपटाशी संबंधित अनेक मनोरंजक गोष्टी शेअर केल्या.

प्रश्न: ‘शोले’ चित्रपट प्रदर्शित झाल्यानंतर प्रेक्षकांची सुरुवातीची प्रतिक्रिया कशी होती?

उत्तर: शोले हा एक प्रतिष्ठित चित्रपट होता, तो बनवला गेला, पण प्रदर्शित झाला तेव्हा तो तसा नव्हता. प्रदर्शित झाल्यानंतर २० दिवसांत झालेला बदल आश्चर्यकारक होता. चित्रपट खूप लांब आणि दोन ब्रेकने बनवला गेला. चित्रपट पाहिल्यानंतर लोक गप्प बसले. साधारणपणे चित्रपट पाहिल्यानंतर, थिएटरमध्ये लोक ओरडतात, हसतात, वाह क्या बात है इत्यादी. हा चित्रपट पाहिल्यानंतर कोणीही काहीही बोलत नव्हते.

लोकांच्या प्रतिक्रिया पाहून रमेश सिप्पी यांना थोडी काळजी वाटली की हा चित्रपट लांब आहे आणि म्हणूनच लोकांना तो आवडत नाहीये. त्यांनी सांगितले होते की ते बरेच सीन कापणार आहेत आणि हे सांगितल्यानंतर त्यांनी काही सीन कापले. त्यांना वाटले की आता चित्रपट हिट होईल, पण त्यानंतर नेमके उलटे घडले. लोक भांडू लागले. लोक विचारू लागले की हा सीन चित्रपटात होता, तो सीन तिथे होता, ते सर्व कुठे आहे, ते का कापले गेले?

मग चित्रपटाशी संबंधित असलेल्यांना लक्षात आले की लोकांना तो आवडतोय. सर्व कट सीन्स पुन्हा जोडले गेले. चित्रपट पाहण्याची पुनरावृत्ती किंमत इतकी वाढू लागली की सगळेच थक्क झाले. आजपर्यंत कोणत्याही चित्रपटासोबत असे घडलेले नाही. या चित्रपटाची सुरुवात अशी झाली होती.

‘शोले’ व्यतिरिक्त, रमेश सिप्पी आणि हेमा मालिनी यांनी ‘अंदाज’, ‘सीता और गीता’ आणि ‘शिमला मिर्ची’ सारख्या चित्रपटांमध्ये एकत्र काम केले आहे.

प्रश्न: जेव्हा तुम्हाला चित्रपटात ‘बसंती’ ची भूमिका ऑफर करण्यात आली तेव्हा तुमची पहिली प्रतिक्रिया काय होती?

उत्तर: चित्रपट साइन करण्यापूर्वी, दिग्दर्शक रमेश सिप्पी यांनी मला कथा सांगितली आणि ‘बसंती’ या पात्राबद्दल सांगितले. मग मी म्हणाले की ही खूप छोटी भूमिका आहे, मी त्यात काय करू? तुम्ही माझ्यासोबत ‘सीता और गीता’ बनवली आहे. तो चित्रपट केल्यानंतर असे वाटते की त्यात माझी कोणतीही भूमिका नाही.

मी हे वारंवार सांगत राहिले, पण त्यांनी समजावून सांगितले की ते अजिबात तसं नाहीये. चित्रपट प्रदर्शित झाल्यानंतर, तुम्हाला दिसेल की तुमची भूमिका इतकी हायलाइट होईल की तुम्हाला स्वतःला कल्पनाही येणार नाही. फक्त ‘हो’ म्हणा आणि हा चित्रपट करा. हा चित्रपट नाकारू नका.

रमेश सिप्पी माझे खूप चांगले मित्र होते, म्हणून काही काळानंतर मी विचार केला, “चला करूया.” मी चित्रपटाला होकार दिला. चित्रपट केल्यानंतर मला जाणवले की मी किती चांगले काम केले आहे. बसंतीची भूमिका मी स्वीकारली हे चांगले झाले. जर मी ती केली नसती तर मला आजपर्यंत पश्चात्ताप झाला असता, कारण ही भूमिका उत्कृष्ट होती आणि इतर कोणीही ती करू शकले असते. कोणतीही नायिका बसंती बनू शकली असती, पण माझ्या नशिबात लिहिले होते की “बसंती” फक्त हेमा मालिनी बनली पाहिजे आणि “हेमा मालिनी” बसंती बनली पाहिजे.

प्रश्न: ‘हां जब तक है जान…’ या गाण्याच्या चित्रीकरणाचा तुमचा अनुभव कसा होता?

उत्तर: ‘ हां जब तक है जान, जाने जहाँ मैं नाचुंगी’ या गाण्यात मी केलेल्या नृत्यासाठी मी कोणताही रिहर्सल केला नाही. मी थेट बंगळुरूमधील सेटवर गेलो आणि त्याचे चित्रीकरण केले. मी रमेश सिप्पींना आधीच सांगत होतो की तुम्ही मे महिन्यात गाण्याचे चित्रीकरण करत असल्याने खूप उष्णता असेल. उन्हात नाचणे खूप वेदनादायक असेल, डोकेदुखी होईल. तुम्ही त्याचे चित्रीकरण मे महिन्याऐवजी नोव्हेंबर-डिसेंबरमध्ये केले तर बरे होईल. ते म्हणाले – “अजिबात नाही. मला ते फक्त उन्हाळ्यातच चित्रित करायचे आहे. नाचताना तुमच्या चेहऱ्यावर वेदना स्पष्टपणे दिसल्या पाहिजेत, म्हणून ते मे महिन्यातच चित्रित केले जाईल.”

मे महिन्याच्या कडक उन्हात हे गाणे सलग १५ दिवस चित्रित करण्यात आले, जे खूप कठीण होते. पण त्याचा परिणामही खूप चांगला झाला. खरंतर, रमेश सिप्पी हे गाणे विशेषतः एका विशिष्ट वेळी चित्रित करायचे. आम्ही मेकअप वगैरे करून तयार बसायचो, पण जेव्हा १२ वाजता कडक उन्हाचा तडाखा डोक्यावर असायचा तेव्हा ते त्या उन्हात चित्रीकरण करायचे.

प्रश्न: ‘शोले’ चित्रपटाच्या चित्रीकरणाचे वेळापत्रक आणि लोकेशनचा तुमचा अनुभव कसा होता?

उत्तर: प्रत्येकाची पात्रे वेगवेगळी होती, म्हणून प्रत्येकाचे चित्रीकरण वेगवेगळ्या वेळी झाले. माझे चित्रीकरण वेगवेगळ्या वेळी झाले, धरमजींचे चित्रीकरण वेगवेगळ्या वेळी झाले, दुसऱ्याचे चित्रीकरण वेगवेगळ्या वेळी झाले. कधीकधी आम्ही सर्वजण एका दृश्यात एकत्र होतो, अन्यथा आम्ही शूटिंग दरम्यान कोणत्याही दृश्यात एकत्र नव्हतो.

चित्रपटाचा संपूर्ण सेट बंगळुरूमध्ये उभारण्यात आला होता. आम्ही स्टुडिओमध्ये एकही सीन शूट केला नाही, सर्व शूटिंग बंगळुरूमध्येच झाले. चित्रपट बनवण्यासाठी एक वर्ष लागले. आम्ही महिन्यातून ५ ते १० दिवस शूटिंग करायचो. माझ्या १० दिवसांच्या शूटिंगनंतर दुसरा कलाकार यायचा, त्यानंतर त्याचे शूटिंग व्हायचे.

हा क्रम वर्षभर चालू राहिला. तंत्रज्ञ, लाईटमन, स्पॉट बॉईज, सहाय्यक संचालक, दिग्दर्शन विभाग, कला विभाग, फाइट मास्टर्स इत्यादी सर्वजण तिथे कायमचे राहिले. त्यात डाकू आणि ट्रेनचा एक सीक्वेन्स होता, म्हणून शूटिंग बंगळुरू आणि त्याच्या आसपासच्या गावांमध्ये करण्यात आले.

‘शोले’ चित्रपटात हेमा मालिनी यांनी धर्मेंद्रची प्रेयसी बसंतीची भूमिका साकारली होती.

प्रश्न: ‘बसंती’ या व्यक्तिरेखेत तुम्हाला काय खास वाटले?

पंतप्रधान मोदी म्हणतात की सर्व मुलींनी स्वावलंबी असले पाहिजे, पण ५० वर्षांपूर्वी टांगा वाली बसंतीने हे दाखवून दिले होते. ती एकटी टांगा चालवून उदरनिर्वाह करत असे. शिवाय, ती शहरातील मुलगी नव्हती तर गावातील मुलगी होती. ती खूप धाडसी होती. आधी हे कोण करायचे?

आजच्या काळात मुली स्वतंत्र आहेत, पण ५० वर्षांपूर्वी टांगा वाली बसंती स्वावलंबी मुलींसाठी आदर्श होती.

प्रश्न: तुमच्या मते, ‘शोले’च्या यशाचे कारण काय होते?

उत्तर: हा चित्रपट हिट झाला कारण त्याची कथा आणि पटकथा उत्कृष्ट होती. संवाद आणि गाणी देखील खूप चांगली होती. चित्रपटात योग्य कलाकारांना निवडण्यात आल्याने चित्रपटाचे सादरीकरण परिपूर्ण होते. दिलेली प्रत्येक भूमिका परिपूर्ण होती. यापैकी कोणत्याही भूमिकेत तुम्ही दुसऱ्या कोणाचीही कल्पनाही करू शकत नाही. सर्व भूमिका स्वतः बनवल्या होत्या. ५० वर्षांनंतरही तो चर्चेत ठेवल्याबद्दल प्रेक्षकांचे आभार!