ताऊ देवीलाल यांचा हात धरून राजकारणात आले धनखड: चौटाला कुटुंबाशी जवळचे संबंध; उपराष्ट्रपती निवास सोडले आणि त्यांच्याच बंगल्यात राहू लागले

२१ जुलै रोजी अचानक उपराष्ट्रपती पदाचा राजीनामा देऊन चर्चेत आलेले जगदीप धनखड १ सप्टेंबर रोजी आपले सरकारी निवासस्थान सोडून नवी दिल्लीतील छत्तरपूर भागातील एका फार्म हाऊसमध्ये स्थलांतरित झाले. जगदीप धनखड ज्या फार्म हाऊसमध्ये स्थलांतरित झाले आहेत ते चौटाला कुटुंबाचे आहे, ज्यांची देशाच्या राजकारणात एक विशेष ओळख आहे. धनखड यांनी या चौटाला कुटुंबाचे प्रमुख आणि देशाचे माजी उपपंतप्रधान दिवंगत ताऊ देवीलाल यांचा हात धरून राजकारणात प्रवेश केला.

जगदीप धनखड आणि चौटाला कुटुंब दोघेही जाट समुदायाचे आहेत आणि दोन्ही कुटुंबांमध्ये घनिष्ठ कौटुंबिक संबंध आहेत. उपराष्ट्रपतीपद भूषवत असतानाही धनखड यांचा चौटाला कुटुंबाबद्दलचा स्नेह अनेक वेळा दिसून आला. चौटाला कुटुंबाने जेव्हा जेव्हा त्यांना कोणत्याही कार्यक्रमात आमंत्रित केले तेव्हा धनखड यांनी कधीही नकार दिला नाही.

हेच कारण आहे की, जेव्हा उपराष्ट्रपतींचे अधिकृत निवासस्थान रिकामे करण्याची वेळ धनखड यांच्यावर आली. तेव्हा ताऊ देवीलाल यांचे नातू आणि भारतीय राष्ट्रीय लोक दल (INLD) प्रमुख अभय चौटाला यांनी त्यांना त्यांचे फार्म हाऊस दिले. अभय यांनी असेही म्हटले की, हे फार्म हाऊस जगदीप धनखड यांचे आहे आणि ते त्यांना हवे तितके दिवस येथे राहू शकतात.

चौधरी देवीलाल यांच्यासोबत जगदीप धनखड. – फाइल फोटो

राजकीय विश्लेषकाने धनखड आणि देवीलाल यांच्यातील संबंधांचा इतिहास सांगितला…

• चौटाला कुटुंबाशी ३८ वर्ष जुने नाते: हरियाणाचे प्रसिद्ध राजकीय विश्लेषक सतीश त्यागी म्हणतात की, चौटाला आणि धनखड कुटुंबातील नाते आजचे नाही तर ३८ वर्ष जुने आहे. राज्याच्या मुख्यमंत्री पदापासून ते देशाच्या उपपंतप्रधान पदापर्यंत पोहोचलेले चौधरी देवीलाल यांनी जगदीप धनखड यांना राजकारणात मोठा ब्रेक दिला.
• राजस्थान उच्च न्यायालयात प्रॅक्टिस करायचे: त्यांनी सांगितले की, १९८७ मध्ये राजीव गांधी देशाचे पंतप्रधान असताना देवीलाल यांनी दिल्लीतील बोट क्लबमध्ये विरोधी पक्षांची रॅली बोलावली होती. त्या रॅलीचे नाव विजय रॅली होते. त्यावेळी जगदीप धनखड राजस्थान उच्च न्यायालयात प्रॅक्टिस करायचे.
• धनखड यांच्यावर देवीलाल यांचा प्रभाव होता: सतीश त्यागी यांच्या मते, शेतकरी पार्श्वभूमीतून असल्याने, धनखड यांना शेतकरी आणि कामगार वर्गासाठी काहीतरी करण्याची इच्छा होती. त्यावेळी देवीलाल हरियाणा आणि पंजाब तसेच राजस्थानमध्ये प्रसिद्ध होते, त्यामुळे जगदीप धनखड त्यांच्यावर खूप प्रभाव पाडत होते.
• रॅलीमध्ये देवीलाल यांची नजर धनखड यांच्यावर पडली: सतीश त्यागी म्हणतात की, विजय रॅलीमध्ये देवीलाल यांची नजर जगदीप धनखड यांच्यावर पडली. त्यांनी जगदीप धनखड यांना आपल्याकडे बोलावले आणि त्यांच्या पाठीवर हात ठेवून त्यांचे कौतुक केले. तिथून जगदीप धनखड यांनी देशाच्या राजकारणात पदार्पण केले.
• धनखड झुंझुनू मतदारसंघातून खासदार झाले: सतीश सांगतात की, सुमारे २ वर्षांनंतर १९८९ मध्ये झुंझुनू लोकसभा मतदारसंघासाठी निवडणूक झाली, तेव्हा देवीलाल यांनी जगदीप धनखड यांना विरोधी उमेदवार म्हणून उभे केले. त्यांनी निवडणूक जिंकली. १९८९ ते १९९१ पर्यंत जगदीप धनखड नवव्या लोकसभेत जनता दलाच्या वतीने झुंझुनू लोकसभा मतदारसंघातून खासदार होते. त्यानंतर धनखड यांनी कधीही मागे वळून पाहिले नाही. १९९३ ते १९९८ पर्यंत त्यांनी राजस्थान विधानसभेत किशनगडचे प्रतिनिधित्व केले.

ओपी चौटाला यांच्या निधनानिमित्त चौधरी देवीलाल यांचे स्मरण करण्यात आले. माजी उपराष्ट्रपती जगदीप धनखड २१ डिसेंबर २०२४ रोजी हरियाणाचे माजी मुख्यमंत्री ओमप्रकाश चौटाला यांच्या शेवटच्या दर्शनासाठी सिरसा येथील तेजाखेडा गावात पोहोचले. अंत्यदर्शन घेताना ते भावुक झाले. ते म्हणाले होते-

आज मी जे काही आहे ते चौधरी साहेबांनी (चौधरी देवी लाल) ठरवले होते. मी दोन महान पुरुषांना नकार दिला होता. मला वकिली करायची होती, पण चौधरी साहेब म्हणाले की मी निर्णय घेतला आहे. चौधरी साहेबांनी पेरलेले बीज तुमच्यासमोर आहे.

धनखड म्हणाले होते- ३५ वर्षांपूर्वी जेव्हा चौधरी देवीलाल यांच्या बीजरूपी आशीर्वादाने मला समजावून सांगितले की वकिलीची भूमिका काढून टाकली पाहिजे. मी म्हणालो की मी वकिली करणारा आहे. चौधरी साहेबांनी माझा प्रवास सुरू केला. त्यांनी माझा हात धरला, मला आर्थिक मदत केली, आशीर्वाद दिले आणि नवव्या लोकसभेत निवडून आणले. मंत्रीपद दिले, ते मी कधीही विसरू शकत नाही.

ओमप्रकाश चौटाला यांच्या निधनानंतर त्यांना श्रद्धांजली वाहण्यासाठी जगदीप धनखड आले होते. – फाइल फोटो

धनखड यांनी चौटाला कुटुंबाशी असलेल्या त्यांच्या जुन्या संबंधांबद्दल सांगितले होते

तेजाखेडा येथील शोकसभेत जगदीप धनखड म्हणाले होते- चौटाला कुटुंबाशी माझे जुने नाते आहे. जेव्हा माझा एकुलता एक मुलगा मरण पावला तेव्हा संपूर्ण चौटाला कुटुंब जयपूरला आले. चौटाला साहेब म्हणाले की, महाभारतातील अर्जुनही त्यांच्या मुलाला वाचवू शकला नाही, तुम्ही पुढे जात राहा.

भावनिक होऊन धनखड म्हणाले होते- चौधरी साहेबांनी माझी काळजी केली नाही असा एकही प्रसंग नव्हता. राज्यपाल झाल्यानंतर जेव्हा त्यांनी माझे आशीर्वाद घेतले, तेव्हा माझा घसा खवखवला होता. त्यावेळी चौधरी साहेबांनी मला खायला एक खास प्रकारचा लाडू दिला. त्यांनी त्यांच्या कर्मचाऱ्यांना तो पॅक करायलाही सांगितले. मी खाली उतरलो तेव्हा संपूर्ण टोपली गाडीत ठेवली होती.