दिव्य मराठी विशेष: दूरस्थ रुग्णालये, शाळांत वीज पोहोचवण्यात मदत करतेय तंत्रज्ञान, एनर्जी गॅपचा शोध घेतला जातोय; सरकारच्या निर्णय प्रक्रियेत मदत

देशातील अनेक दुर्गम भागातील प्राथमिक आरोग्य केंद्रे, शाळांत अद्यापही वीज पोहोचू शकली नाही. शेतांत सिंचनासाठीही वीज मर्यादित आहे. अशात सरकारांसाठी हा निर्णय घेणे आव्हानात्मक आणि महत्त्वाचे होऊ शकते की, कुठे वीजपुरवठा आधी केला जावा किंवा सोलार पॅनल कुठे आणि कोणत्या ठिकाणी लावले जावे, जिथून जास्तीत जास्त उन्ह मिळेल. या सर्व आव्हानांची सोडवणूक तंत्रज्ञान आणि डेटाद्वारे होते. वर्ल्ड रिसोर्स इन्स्टिट्यूटने जिओस्पेशल तंत्रानावर आधारित असा मोफत व ओपन सोर्स टूल ‘एनर्जी ॲक्सेस एक्सप्लोरर’(ईएई)(energyaccessxplorer.org) तयार केले आहे.

हे सरकारांना ऊर्जा गरजांशी संबंधित निर्णय घेण्यात मदत करत आहे. यात स्थान वैशिष्ट्याचा डेटा उदा. एनर्जी इन्फ्रास्ट्रक्चर, सौर व पवन क्षमता, लोकसंख्या घनत्वचे आकलन केले जाते. देशात झारखंड, मिझोराम, आसाम आणि नागालँडसोबत सात अन्य देशही याचा वापर करत अाहेत.

काय आहे हे टूल?

ईएईच्या प्रमुख आकांक्षा सकलानी म्हणाल्या, ट्रेडिशनल एनर्जी प्लॅनिंगमध्ये यावर जोर दिला जात नाही की, ऊर्जेची गरज कुणाला आहे आणि कुठे आहे. टूलचा वापर करून सरकारे निर्णय घेऊ शकतात की, ऊर्जा प्रकल्प कुठे सर्वात जास्त प्रभाव टाकतील.