विषारी कफ सिरपमुळे आणखी एका मुलीचा मृत्यू: मध्यप्रदेशात मृतांची संख्या 17 वर पोहोचली; एसआयटी चौकशी करणार

सोमवारी रात्री विषारी कफ सिरपमुळे आणखी एका मुलीचा मृत्यू झाला. छिंदवाडा येथील रहिवासी नवीन देहरिया यांची दीड वर्षांची मुलगी धानी देहरिया हिचा नागपूरमध्ये उपचारादरम्यान मृत्यू झाला. मुलीचे मूत्रपिंड पूर्णपणे निकामी झाले होते. तिला २६ सप्टेंबर रोजी नागपूर मेडिकल कॉलेज रुग्णालयात दाखल करण्यात आले होते. नागपूरपूर्वी तिच्यावर परसिया येथील डॉ. प्रवीण सोनी यांनी उपचार केले होते.

तामिया ब्लॉकमधील जुनापानी गावातील रहिवासी नवीन देहरिया म्हणाले की, धानीला कोल्ड-रेफ्रिजरेटर सिरप देखील देण्यात आला होता. या मृत्यूसह, छिंदवाडा जिल्ह्यातील मृतांची संख्या आता १५ वर पोहोचली आहे, ज्यामुळे एकूण मृतांची संख्या १७ झाली आहे.

या प्रकरणाची चौकशी करण्यासाठी सरकारने जबलपूर, छिंदवाडा, बालाघाट आणि मांडला जिल्ह्यातील औषध निरीक्षकांचा समावेश असलेले विशेष तपास पथक (एसआयटी) स्थापन केले आहे.

मुख्यमंत्री डॉ. मोहन यादव यांनी मध्य प्रदेशचे औषध नियंत्रक दिनेश मौर्य यांना हटवले आहे. त्यांनी अन्न आणि औषध प्रशासनाचे उपसंचालक शोभित कोस्ता, छिंदवाडा औषध निरीक्षक गौरव शर्मा आणि जबलपूर औषध निरीक्षक शरद जैन यांना निलंबित करण्याचे आदेश दिले आहेत. सार्वजनिक आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण विभागाचे संचालक दिनेश श्रीवास्तव यांना अन्न आणि औषध नियंत्रकपदाचा अतिरिक्त कार्यभार देण्यात आला आहे.

रासायनिक विषारीपणामुळे मृत्यू झाल्याचे सरकारने मान्य केले सोमवारी भोपाळ येथे झालेल्या राष्ट्रीय आरोग्य अभियानाच्या (एनएचएम) बैठकीत प्रधान सचिव संदीप यादव यांनी सांगितले की, छिंदवाडा येथील मुलांच्या मृत्यूच्या सर्व पैलूंची सखोल चौकशी करण्यात आली आहे. मुलांच्या रेनल बायोप्सी अहवालातून असे दिसून आले की हे मृत्यू तीव्र ट्यूबलर नेक्रोसिसमुळे झाले आहेत, जे रासायनिक विषारीपणा दर्शवते.

या बैठकीत निर्णय घेण्यात आला की डॉक्टर आता मुलांना कोणतेही सिरप लिहून देताना अतिरिक्त काळजी घेतील. नोंदणीकृत फार्मासिस्टशिवाय फार्मसीमध्ये औषधांच्या विक्रीवर सरकारने मोठी कारवाई सुरू केली आहे. अशा दुर्घटना पुन्हा घडू नयेत यासाठी केंद्र आणि राज्य मार्गदर्शक तत्त्वांची काटेकोरपणे अंमलबजावणी करण्याचा निर्णयही घेण्यात आला.

आणखी दोन कफ सिरप विषारी निघाले दरम्यान, रिलाइफ आणि रेस्पिफ्रेश टीआर या आणखी दोन कफ सिरपमध्ये धोकादायक केमिकल डायथिलीन ग्लायकॉलचे प्रमाण जास्त असल्याचे आढळून आले आहे. दोन्ही गुजरातमध्ये बनवले जातात. मध्य प्रदेश अन्न आणि औषध प्रशासनाच्या चौकशी अहवालात सोमवारी हे उघड झाले. कोल्ड्रिफ कफ सिरपमध्येही हेच केमिकल आढळले आहे. अधिकाऱ्यांच्या मते, दोन्ही सिरपवर तात्काळ बंदी घालण्याची प्रक्रिया सुरू करण्यात आली आहे.

खरं तर, औषध निरीक्षकांच्या पथकाने २६ ते २८ सप्टेंबर २०२५ दरम्यान छिंदवाडा जिल्ह्यातील मेडिकल स्टोअर्स आणि रुग्णालयांची तपासणी केली. या काळात, पथकाने १९ औषधांचे नमुने चाचणीसाठी सरकारी प्रयोगशाळांमध्ये पाठवले. आता अहवाल आले आहेत.

मार्गदर्शक तत्वांनुसार, कफ सिरपमध्ये जास्तीत जास्त ०.१ टक्के डायथिलीन ग्लायकोल स्वीकार्य आहे, परंतु चाचणी केलेल्या चार सिरप मानकांची पूर्तता करण्यात अयशस्वी ठरल्या. या सिरपमुळे मूत्रपिंड निकामी होणे आणि मेंदूला नुकसान होण्याचा धोका निर्माण होतो.

हे दोन्ही सिरप गुजरातमध्ये बनवले जातात.

बंदी घालण्यात आलेले ते पहिले होते मुलांच्या मृत्यूनंतर, कोल्ड्रिफच्या बॅच क्रमांक SR-13 आणि नेक्स्ट्रो-DS, बॅच क्रमांक AQD-2559 या खोकल्याच्या सिरपवर बंदी घालण्यात आली. सार्वजनिक आरोग्य आणि वैद्यकीय शिक्षण विभागाने इंदूरच्या आर्क फार्मास्युटिकल्समधून डिफ्रॉस्ट सिरप, बॅच क्रमांक 11198 परत मागवण्याचे आदेश दिले.

मध्य प्रदेश सरकारने क्लोरफेनिरामाइन मॅलेट आणि फेनिलेफ्राइन एचसीएल सारख्या रसायनांच्या वापराबाबत विशेष खबरदारी घेण्याच्या सूचना जारी केल्या आहेत.