स्टॅलिन यांना बिहारला बोलावले, राहुल यांचा मास्टरस्ट्रोक की चूक?: बिहारींना शौचालय स्वच्छ करणारे म्हटले होते, लोक म्हणाले- शिवीगाळ करणारे स्वीकारार्ह नाही

‘मतदार यादीतून बिहारमधील लोकांची नावे काढून टाकणे योग्य नाही. मी माझ्या भावांना पाठिंबा देण्यासाठी तामिळनाडूहून आलो आहे.’

२७ ऑगस्ट रोजी तामिळनाडूचे मुख्यमंत्री एमके स्टॅलिन बिहारमधील मुझफ्फरपूर येथे होते. ते महाआघाडीच्या वोटर अधिकार यात्रेत सामील होण्यासाठी आले होते, तेव्हा त्यांनी हे सांगितले. स्टॅलिन यांच्या आगमनाने महाआघाडीला किती फायदा होईल हे सांगणे कठीण आहे, परंतु भाजपला यातून एक मुद्दा मिळाला आहे. कारण स्टॅलिन आणि त्यांच्या पक्ष द्रमुकच्या नेत्यांची जुनी विधाने आहेत. बिहारव्यतिरिक्त, तामिळनाडूतील भाजप नेतेही या विधानाची आठवण करून देत आहेत.

स्टॅलिन यांच्या पक्षाचे खासदार दयानिधी मारन यांनी बिहारमधील लोकांना शौचालय स्वच्छ करणारे म्हणून वर्णन केले होते. अशा परिस्थितीत, स्टॅलिन यांना बिहारमध्ये आमंत्रित करणे हा महागठबंधनाचा मास्टरस्ट्रोक आहे की स्व-हेतू आहे, दिव्य मराठीने यात्रेत सहभागी झालेल्या सामान्य लोकांशी, पक्षाच्या नेत्यांशी आणि तज्ज्ञांशी संवाद साधला. याशिवाय प्रियंका गांधी यांनी २६ आणि २७ ऑगस्ट रोजी यात्रेत भाग घेतला होता, त्यांचा काय परिणाम झाला, हे देखील समजले.

वोटर अधिकार यात्रा ३० ऑगस्ट रोजी भोजपूर येथे होती. ३१ ऑगस्ट रोजी विश्रांती घेतल्यानंतर ती १ सप्टेंबर रोजी संपेल. स्टॅलिन ११ व्या दिवशी, २७ ऑगस्ट रोजी मुझफ्फरपूर येथे यात्रेत सामील झाले.

लोक म्हणाले- राहुल आणि तेजस्वी बिहारला शिवीगाळ करणाऱ्यांना हाक मारत आहेत.

टाईम्स ऑफ इंडियामधील एका वृत्तानुसार, बिहारमधील सुमारे ४.५ लाख कामगार तामिळनाडूमध्ये काम करतात. त्यापैकी सुमारे २ लाख कामगार राजधानी चेन्नईमध्ये आहेत. याशिवाय बिहारमधील कामगार कोइम्बतूर आणि तिरुपूरमध्येही काम करतात. त्यापैकी बहुतेक बांधकाम, हॉटेल आणि लघु व्यवसायांशी संबंधित आहेत.

स्टॅलिन यांच्या पक्ष द्रमुकचे नेते बिहारमधील लोकांवर वादग्रस्त विधाने करत आहेत. डिसेंबर २०२३ मध्ये खासदार दयानिधी मारन यांचा इंग्रजीच्या महत्त्वावर एक व्हिडिओ समोर आला होता. यामध्ये ते म्हणत आहेत की, ‘उत्तर प्रदेश आणि बिहारमधून येणारे लोक, ज्यांनी फक्त हिंदी शिकले आहे, ते तामिळनाडूमध्ये बांधकाम करतात, रस्ते आणि शौचालये स्वच्छ करतात. त्याच वेळी, इंग्रजी जाणणाऱ्या आमच्या मुलांना आयटी क्षेत्रात भरघोस पगार मिळतो.’

दयानिधी मारन यांच्या या विधानाचा आरजेडीनेही विरोध केला होता. त्यावेळी तेजस्वी यादव उपमुख्यमंत्री होते. त्यांनी म्हटले होते की, ‘द्रमुक हा सामाजिक न्यायावर विश्वास ठेवणारा पक्ष आहे, परंतु आम्ही त्यांच्या नेत्याच्या विधानाचा निषेध करतो. जर बिहार आणि उत्तर प्रदेशातील लोक गेले नाहीत, तर इतर राज्यांतील लोकांचे जीवन ठप्प होईल.’

आरजेडी समर्थक म्हणाले- राहुल आणि तेजस्वी यांनी अशा लोकांना यात्रेपासून दूर ठेवावे

यात्रेत स्टॅलिन यांच्या सहभागामुळे महाआघाडीचे समर्थकही अस्वस्थ आहेत. मुझफ्फरपूरचे दयानंद शर्मा म्हणतात, ‘राहुल गांधी आणि तेजस्वी यांनी मतदार यात्रा काढणे योग्य आहे, परंतु ते अशा लोकांनाही समाविष्ट करत आहेत, जे नेहमीच बिहारींना शिवीगाळ करतात.’

वोटर अधिकार यात्रेत राहुल गांधींसोबत स्टॅलिन. यात्रेत प्रियंका गांधीही त्यांच्यासोबत उपस्थित होत्या.

यात्रेचा भाग असलेले मोहम्मद जुबैद राहुल आणि तेजस्वी यांचे कौतुक करतात, परंतु स्टॅलिन यांच्या भेटीला त्यांचा आक्षेप आहे. ते म्हणतात, ‘माझे नेते राहुल गांधी आणि तेजस्वी जी आहेत. ते खूप चांगले काम करत आहेत, परंतु अशा लोकांपासून (स्टॅलिन) अंतर राखले पाहिजे. जेव्हा बिहारचे लोक त्यांच्या राज्यात जातात, तेव्हा ते म्हणतात की ते आमच्या राज्यात शौचालये साफ करता. असे लोक आदरास पात्र नाहीत.’

राजदला मतदान करणारे चंद्रशेखर यादव म्हणतात, ‘आम्हाला तामिळनाडूच्या मुख्यमंत्र्यांची ओळख नाही. जो बिहारला शिवीगाळ करतो तो बिहारसाठी काहीच नाही.’

मुझफ्फरपूर येथील मुकेश कुमार म्हणतात, ‘त्यांनी (महाआघाडीने) मोठी चूक केली आहे. स्टॅलिन यांनी बिहारी लोकांवर अत्याचार केला होता, त्यांना बिहारमध्ये आणून त्यांनी सर्व बिहारी लोकांचा अपमान केला आहे.’

दरभंगाचे राजेश कुमार म्हणतात, ‘तेजस्वी आणि राहुलमध्ये असे लोक आहेत जे बिहारींना माणूस मानत नाहीत. ते म्हणतात की बिहारी दक्षिण भारतात येतात आणि शौचालये स्वच्छ करतात. आम्ही राहुल आणि तेजस्वीला सांगू की तुम्ही वोटर अधिकार यात्रा नक्कीच करा, परंतु बिहारच्या लोकांचा स्वाभिमान दुखावणाऱ्या अशा लोकांपासून दूर राहा.’

तज्ज्ञ म्हणाले- स्टॅलिन यांना आणणे हे समजण्यापलीकडे आहे, त्यांची गरज नव्हती

बिहारचे राजकारण समजून घेणारे तज्ज्ञही स्टॅलिन यांना आमंत्रित करण्याचा निर्णय महाआघाडीने घेतलेला चुकीचा निर्णय मानत आहेत. ज्येष्ठ पत्रकार अरुण साथी म्हणतात, ‘स्टॅलिन यांना बिहारमध्ये आमंत्रित करणे महाआघाडीसाठी उलटे झाले आहे. बिहारमध्ये असा समज निर्माण झाला आहे की स्टॅलिन आणि त्यांचा पक्ष सनातन धर्म आणि बिहारच्या लोकांना विरोध करतात. त्याचा नकारात्मक परिणामही दिसून येत आहे.’

त्याच वेळी, अजित कुमार म्हणतात की यात्रेत स्टॅलिन यांच्या प्रवेशाची गरज नव्हती. त्यांना बोलावणे हे समजण्यापलीकडे आहे.

काँग्रेस म्हणाली- इंडिया ब्लॉकचे सर्व नेते येतील, म्हणून स्टॅलिनही आले

स्टॅलिन यांच्या उपस्थितीमुळे भाजपसह एनडीएमधील पक्षांना एक रेडीमेड मुद्दा मिळाला आहे. आता महाआघाडीला स्टॅलिन यांच्या विधानांवर स्पष्टीकरण द्यावे लागेल.

स्टॅलिन यांना फोन केल्यावर काँग्रेस मीडिया सेलचे प्रभारी संजीव सिंह म्हणाले, ‘स्टॅलिन यांचा पक्ष इंडिया ब्लॉकचा एक भाग आहे. इंडिया ब्लॉकचे जवळजवळ सर्व मोठे नेते यात्रेत सहभागी होणार होते. अनेक नेते आधीच सहभागी झाले आहेत. उर्वरित १ सप्टेंबर रोजी पटना येथे होणाऱ्या पदयात्रेत सहभागी होतील.’

‘या संदर्भात स्टॅलिन यांना बोलावण्यात आले होते. आमचा उद्देश हा संदेश देणे हा देखील होता की तामिळनाडूचे मुख्यमंत्री आणि त्यांचा पक्ष तिथे राहणाऱ्या बिहारच्या लोकांसोबत उभा आहे. बिहारच्या लोकांबद्दल तमिळ लोकांचा द्वेष करण्याचे खोटे खोटे भाजपने पसरवले आहे.’

आम्हाला हे खोटे खोटे बोलून दाखवायचे होते. म्हणूनच स्टॅलिन यांना आमंत्रित करण्यात आले होते. रॅलीत सामील होऊन त्यांनी सिद्ध केले की ते आणि त्यांचे संपूर्ण राज्य बिहारच्या लोकांचे स्वागत करण्यास तयार आहे.

राजद नेते शैलेंद्र प्रताप म्हणतात की स्टॅलिन हे महाआघाडीचे नेते आहेत. संपूर्ण प्रवासात महाआघाडीची एकता दिसून आली. स्टॅलिन आल्यावर त्यांच्यात (एनडीए) निराशा आहे.

भाजप: स्टॅलिन यांना बोलावणे हा बिहारचा अपमान आहे

बिहार आणि तामिळनाडूतील भाजप नेते स्टॅलिन यांच्या बिहार भेटीवर हल्ला करत आहेत. स्टॅलिन बिहारमध्ये येण्यापूर्वी, तामिळनाडू भाजपचे प्रवक्ते नारायण तिरुपती म्हणाले की, स्टॅलिन बिहारमधील लोकांकडून मते मागणार आहेत ज्यांना ते शिवीगाळ करत आहेत. द्रमुकचे लोक बिहारींना अशिक्षित, शौचालय सफाई कामगार म्हणत आहेत.

तुम्ही बिहारी लोकांचा अपमान केला आहे आणि आता तुम्ही बिहारला जात आहात. तुमची हिंमत कशी झाली? प्रथम तुम्ही बिहारला शिवीगाळ केल्याबद्दल माफी मागावी.

दरम्यान, उपमुख्यमंत्री सम्राट चौधरी म्हणाले की, एमके स्टॅलिन सनातन धर्म आणि बिहारच्या लोकांचा अपमान करतात. असे असूनही, लालू कुटुंब त्यांचे रक्षण करत आहे. आरजेडी-काँग्रेसचे लोक स्टॅलिनसोबत प्रवास करत आहेत.

दरभंगाचे खासदार गोपाल जी ठाकूर या मुद्द्यावर म्हणतात की, बिहारचे लोक राहुल गांधी आणि तेजस्वी यादव यांना माफ करणार नाहीत. ते सतत बिहारचा अपमान करत आहेत. बिहारच्या लोकांचा अपमान करणाऱ्या व्यक्तीला यात्रेत समाविष्ट करणे निंदनीय आहे.

प्रियांकांच्या माध्यमातून मिथिला आणि महिलांना एकत्र आणण्याचा प्रयत्न

मुझफ्फरपूरमध्ये राहुल आणि स्टॅलिनसोबत प्रियंका गांधीही उपस्थित होत्या. प्रियंका गांधी बिहारमध्ये आल्या, त्या दिवशी तीज सण होता. महिला या दिवशी उपवास करतात. प्रियंका यात्रेत सहभागी होण्याच्या नियोजनानंतर हा दिवस निवडला गेला असे मानले जात होते. प्रियंका तीज पूजेमध्ये सहभागी होऊ शकतात अशा बातम्या आल्या होत्या, परंतु तसे झाले नाही.

राहुल गांधी यांनी सकाळी ८:३० वाजता दरभंगा येथून प्रवास सुरू केला आणि प्रियंका गांधींसोबत बुलेट बाईकवरून प्रवास केला. सुपौल, मधुबनी आणि दरभंगा येथे लोक रस्त्याच्या दोन्ही बाजूला, घरांच्या छतांवर आणि खिडक्यांवर त्यांना पाहण्यासाठी उभे असल्याचे दिसून आले.

जेव्हा यात्रा दरभंगाहून मुझफ्फरपूरला निघाली, तेव्हा राहुल आणि प्रियंका काही अंतर बुलेट बाईकवरून गेले. तेजस्वी यादव दुसऱ्या बाईकवरून जात होते.

दरभंगा येथील मेहरुन्निसा म्हणतात, ‘प्रियंका गांधी कठोर परिश्रम करत आहेत. त्या वेगवेगळ्या ठिकाणी जात आहेत आणि सभा घेत आहेत. ही खूप चांगली गोष्ट आहे. आम्ही आमच्या भूमीवर तिचे स्वागत करतो.’

ज्येष्ठ पत्रकार प्रियदर्शी रंजन म्हणतात, ‘प्रियंका गांधींचे आगमन हा योगायोग नव्हता. तो एका विचारपूर्वक आखलेल्या रणनीतीचा भाग होता. त्याचे तीन भाग होते – मिथिला, महिला आणि मंदिर.’

हा फोटो सुपॉलचा आहे. येथे लोक राहुल-प्रियंका यांना पाहण्यासाठी छतावर आणि खिडक्यांवर उभे असल्याचे दिसून आले.

महाआघाडीने प्रियंकांच्या भेटीसाठी मुद्दाम मिथिलांचलची निवड केली. हा परिसर एनडीएचा, विशेषतः भाजप आणि जेडीयूचा बालेकिल्ला मानला जातो. २०२० च्या विधानसभा निवडणुकीत महाआघाडी आणि एनडीएमध्ये चुरशीची लढत झाली होती, त्यानंतर मिथिलांचलच्या जागांनी एनडीए सरकार वाचवले. प्रियंकांना येथे उभे करून काँग्रेसने एनडीएच्या बालेकिल्ल्यात घुसण्याचा प्रयत्न केला आहे.

याशिवाय, महिला मतदार बिहारच्या राजकारणात एक मूक पण निर्णायक शक्ती आहेत. प्रियंका यांना उमेदवारी देऊन, महाआघाडीने त्यांना संदेश देण्याचा प्रयत्न केला आहे की, त्यांच्याकडे देखील एक मजबूत आणि विश्वासार्ह महिला नेतृत्व आहे.

शेखपुरा येथील ज्येष्ठ पत्रकार अरुण साथी म्हणतात, “प्रियंकांच्या भेटीचा जमिनीवर फार मोठा परिणाम होईल हे सांगणे खूप लवकर होईल.”

तथापि, काही राजकीय तज्ज्ञांचे मत आहे की, हे पाऊल थोडे उशिरा उचलण्यात आले. रोहतासचे ज्येष्ठ पत्रकार अजित कुमार यांचे मत आहे की, ‘प्रियंका गांधी यांचा प्रवेश बराच उशिरा झाला आहे. जर त्या सुरुवातीपासूनच यात्रेत सामील झाल्या असत्या तर त्याचा परिणाम वेगळा असता.’

प्रियंका यांना मतांमध्ये रूपांतरित करण्यासाठी जमलेली गर्दी पाहिली जाईल का? या प्रश्नावर मोतिहारीचे ज्येष्ठ पत्रकार संजय कौशिक म्हणतात, ‘गांधी कुटुंबाचे एक आकर्षण आहे. त्यांना पाहण्यासाठी गर्दी येऊ शकते, परंतु ही गर्दी मतांमध्ये रूपांतरित होईल की नाही हे सांगणे खूप कठीण आहे. बिहारचा मतदार खूप जागरूक आहे, तो चेहरा आणि मुद्दा दोन्ही बॅलन्स करतो.’