100 रुपये जास्त मजुरीसाठी गुजरातला गेले, 20 जणांचा मृत्यू: एकाच कुटुंबातील 6 जणांचा मृत्यू, नुकसान भरपाई घ्यायलाही कोणी राहिले नाही

गावकरी राजेश नायक म्हणाले की, अपघातातील निम्मे बळी हे असे होते जे पहिल्यांदाच फटाक्याच्या कारखान्यात कामावर गेले होते. जवळजवळ निम्मे लोक असे होते जे पूर्वी मध्य प्रदेशातील फटाक्याच्या कारखान्यात काम करत होते. त्यापैकी काहींनी हरदा कारखान्यातही काम केले आहे, जिथे गेल्या वर्षी मोठा स्फोट झाला होता. यापैकी एक म्हणजे मृत गुड्डी नायक. अपघाताच्या २-४ दिवस आधी रजा घेतल्यामुळे काही लोक वाचले.

मी त्या दिवशी इथे नव्हते, नाहीतर मी माझ्या मुलीला जाऊ दिले नसते. कंकूबाई म्हणाल्या – माझी मुलगी बबिता तिच्या दोन्ही मुलांसह धनराज (१८ वर्षे) आणि संजय (१२ वर्षे) अमावस्येच्या दिवशी गुजरातमधील एका फटाक्याच्या कारखान्यात कामावर गेली होती. मी त्या दिवशी आंघोळीसाठी पावगढला गेले होते. जर मी तिथे असते तर मी तिला कधीही जाऊ दिले नसते. तिने आणि तिच्या मुलांनी यापूर्वी कधीही हे केले नव्हते.

मी माझ्या मुलीला राणीसारखे वाढवले. तिला कधीही कोणतेही काम करण्याची परवानगी नव्हती. ती कधीही घराबाहेर पडली नाही. लक्ष्मी कॉन्ट्रॅक्टरने तिला फूस लावून पळवून नेले. त्याआधी ती हातपिपल्या येथील एका कारखान्यात कामाला गेली होती. त्यानंतर तेथून ते गुजरातला गेले. ती घराबाहेर पडली तेव्हा जावईही घरी नव्हता. ती तिच्या आईच्या उपचारासाठी बाहेर गेली होती.

१०० रुपये जास्त वेतन देण्याचे आश्वासन दिले आणि आगाऊ रक्कमही दिली. हंडिया गावातील सर्व मृतांच्या कुटुंबांच्या प्रमुख कीतम बाई म्हणाल्या – आम्ही नायक समुदायाचे आहोत. बहुतेक लोक प्रेशर कुकर बनवण्याचे आणि मजूर म्हणून काम करतात. काही लोक फटाक्याच्या कारखान्यांमध्ये काम करूनही आपला उदरनिर्वाह करतात. हरदा येथील कारखान्यात झालेल्या स्फोटानंतर येथील सर्व फटाके कारखाने बंद करण्यात आले. सध्या हातपिपल्यामध्ये एक कारखाना सुरू आहे.

या गावात मृत्युमुखी पडलेले सर्व लोक माझ्या कुटुंबातील आहेत. मृतांमध्ये माझे मुलगे, सुना आणि नातवंडे यांचा समावेश आहे. आता फक्त माझे दोन मुलगे उरले आहेत. मध्य प्रदेशात एक हजार फटाके बनवण्यासाठी २५० ते ३०० रुपये मिळतात. या सर्व लोकांना एक हजार फटाके बनवण्याचे ४०० रुपये देण्याचे आमिष दाखवण्यात आले.

मुलेही कारखान्यात काम करत होती. तिथे त्याला बॉक्स भरण्याचे म्हणजेच फटाके पॅक करण्याचे काम मिळाले. यासाठी त्याला २५० ते ३०० रुपये देण्यात आले. जेवणाची आणि राहण्याची व्यवस्था आम्हाला स्वतः करावी लागली. सर्वांनी घरून धान्य आणले होते.

फटाक्याच्या कारखान्यात कामावर जाण्याची ही पहिलीच घटना आहे. खाटेगावचे आमदार आशिष शर्मा म्हणाले- मी पीडितेच्या कुटुंबाला भेटण्यासाठी येथे आलो आहे. आमच्या सरकारने मृतांसह सर्व लोकांना परत आणण्याची व्यवस्था केली आहे. हरदा घटनेनंतर आपल्या सरकारने धडा घेतला आहे. आम्ही बेकायदेशीर फटाके कारखान्यांवर लक्ष ठेवून आहोत.

लोकांना स्थलांतर का करावे लागत आहे? या प्रश्नावर आशिष शर्मा म्हणतात- आमचा परिसर शेतीवर आधारित आहे. शेतकऱ्यांद्वारे येथील लोकांना शेतीवर आधारित चांगले वेतन मिळते. याशिवाय, इतर अनेक लघु उद्योग चालू आहेत ज्यात लोक काम करतात. औद्योगिकीकरणाच्या बाबतीत, नेमावारजवळील तलाई येथे काही उद्योग उभारण्यासाठी आम्हाला संमती मिळाली आहे.

या अपघातात संदलपूरमधील दोन कुटुंबातील नऊ जणांव्यतिरिक्त, खाटेगाव येथील पंकज ठेकेदार (४०) आणि भाभर येथील मेहुल (२०) यांचाही मृत्यू झाला. त्याच वेळी, अपघातात हांडिया येथील एकूण ८ जणांना आपला जीव गमवावा लागला आहे.

हंडिया येथील मृतांची नावे

हे दोघे गायब आहेत.

हे ४ जण जखमी झाले.